برنامه‌هایی که سطح امنیت اندروید را بالا می‌برند

امروزه کاربران به‌دلیل گسترش ابزارهای ارتباطی و همچنین حجیم شدن و افزایش میزان حافظه‌های به‌کاررفته در گوشی یا تبلت‌ها، اطلاعات بسیار زیادی را در آنها ذخیره می‌کنند. در کنار ذخیره‌سازی اطلاعات مهم و شخصی، بیشتر برنامه‌ها روی دستگاه بدون ملاحظات امنیتی نصب می‌شوند و کاربر با دید حریم شخصی و بررسی رفتار اپلیکیشن به نصب آن اقدام نمی‌کند و همین دیدگاه در نصب برنامه‌ها در اندروید موجب شده که سودجویان با استفاده از ظاهر زیبای برنامه‌ها و همچنین کاربردی بودن برنامه، اهداف خود را برای سرقت اطلاعات و نقض حریم شخصی کاربران اندروید پیاده‌سازی کنند.

نکته دیگر اینکه در سال میلادی گذشته یکی از مهم‌ترین آسیب‌های امنیتی در گوشی‌های اندرویدی از نوع نقض حریم شخصی بوده که البته پیش‌بینی می‌شود امسال نیز جزو مهم‌ترین‌ها باشد. دلیل این امر را باید در رفتارشناسی کاربران اندرویدی جست‌وجو کرد و نحوه عملکرد کاربران را مورد بررسی قرار داد تا بتوان زمینه‌های آسیب را جست‌وجو کرد و راه‌حل مناسبی ارایه داد. این امر نیازمند همکاری چندجانبه شرکت گوگل، شرکت‌های مرتبط و توسعه‌دهندگان اندروید است.

خوشبختانه باید گفت در زمینه حریم شخصی در سیستم‌عامل اندروید برنامه‌های مناسب و قابل قبولی تولید و ارایه شده‌اند. در اینجا قصد داریم به‌طور تخصصی به معرفی تعدادی از مفیدترین آنها بپردازیم تا کاربران از زاویه این برنامه‌ها به حریم شخصی نگاه کرده و بتوانند حداقل ملزومات حریم شخصی را در دستگاه اندرویدی خود ایجاد کنند.

این برنامه کارکرد بسیار مناسبی در برقراری حریم شخصی در مواجهه با برنامه‌های نصب‌شده در دستگاه دارد، به این صورت که فهرستی از برنامه‌های نصب‌شده تهیه کرده و در مورد هر کدام اطلاعات کلی به کاربر می‌دهد و او با توجه به سیاست‌های حریم شخصی مد نظر خود می‌تواند دسترسی برنامه‌های نصب‌شده به گوشی و اطلاعات خود را تعیین و تنظیم کند. برای مثال، می‌تواند اجازه دسترسی به مخاطبان را به برنامه خاصی ندهد و هنگامی که برنامه مورد نظر به مخاطبان گوشی مراجعه کند، یک فهرست خالی از مخاطبان برای او نمایش داده خواهد شد. همچنین می‌توان از دسترسی برنامه‌هایی مانند فیس‌بوک یا برنامه‌های مشابه که مدام به دنبال یافتن موقعیت جغرافیایی کاربر و ثبت آن است ممانعت به عمل آورده یا حتی با تولید یک آدرس جعلی، از ثبت مکان واقعی کاربر جلوگیری کند که این عمل می‌تواند تاثیر مناسبی در حریم شخصی کاربر و افشای موقعیت جغرافیایی وی داشته باشد.

یکی دیگر از برنامه‌های بسیار معروف و کاربردی در زمینه حریم شخصی است که توسط یکی از شرکت‌های بنام تولید شده و همواره در زمینه امنیت نوگام و پیشقدم بوده است.

نرم‌افزار پرایوسی (Privacy App) براساس فناوری counterveillance شرکت اسنوپ‌وال (snoopwall) است. این برنامه به اعماق برنامه‌ها در دستگاه‌های اندرویدی رفته و آنها را از لحاظ حفظ حریم خصوصی و نوع کارکرد رفتاری بررسی و تحلیل می‌کند و در صورتی که برنامه‌ای جاسوسی کند یا خلاف سیاست‌های مبتنی بر حریم شخصی عمل کند، کاربر را مطلع می‌کند. این برنامه به کاربران گوشی‌های هوشمند نشان می‌دهد که خطرهای زیادی در دستگاه‌ها برای نقض حریم شخصی وجود دارند و یکی از دلایل پایداری این خطرها آن است که کاربران به‌سادگی به نرم‌افزارهای ضدویروس برای حفاظت از آنها در بانکداری الکترونیکی و تراکنش‌های دارای خطرات بالا اعتماد کرده و آنها را کافی می‌دانند، در حالی که خلاف آن ثابت شده و برنامه‌های آنتی‌ویروس و امنیتی نتوانسته‌اند چنان که باید کاربر را در مقابل تهدیدهای سایبری محافظت کنند. اساس حملات و تهدیدهای سایبری با ماهیت برنامه‌های امنیتی متفاوت است و اینکه انتظار داشت وجود یک برنامه امنیتی کاربر را از حملات و تهدیدها مصون می‌کند تصوری بسیار اشتباه است که متاسفانه تبلیغات کاذب شرکت‌های توسعه‌دهنده و ناآگاهی کاربران مانع از پیشگیری و اقدام مناسب در این زمینه می‌شود و هر ساله شاهد حملات بسیار زیادی در دستگاه‌های اندرویدی هستیم. اسنوپ‌وال پس از ۱۴ماه توسعه فناوری و آزمودن بیش از ۹۰هزار برنامه در اندروید پلی‌استور کشف کرده که ۲۰ درصد از برنامه‌های این فروشگاه دارای دسترسی‌هایی هستند که به آنها نیاز ندارند و همین امر موجب شده اندروید به یکی از سیستم‌عامل‌های موجود در بازاری مبدل شود که بسیار مورد جاسوسی قرار می‌گیرد. برای نمونه می‌توان به برنامه‌هایی اشاره کرد که در پشت صحنه اجرا می‌شوند و تنها منتظرند کاربر مطلب مهمی بگوید یا گذرواژه خود را بنویسید. برنامه‌هایی نیز وجود دارند که می‌توانند بدون روشن کردن ال‌ای‌دی وب‌کم تصویربرداری کنند، بنابراین اغراق نیست اگر بگوییم کاربران در معرض خطرهای بسیار و سرقت هویت هستند. برنامه Privacy «ضریب خطر» حفظ حریم خصوصی را برای رده برنامه‌هایی با بیشترین عناوین برنامه‌های بحرانی شامل نرم‌افزارهای مالی و بانکداری که بیشترین نیاز را به حفظ امنیت و حریم خصوصی دارند ارایه می‌کند. جالب توجه است که این برنامه‌ها معمولا رتبه‌های حفظ حریم خصوصی پایینی دارند. این برنامه از فناوری port authority که پتنت آن متعلق به شرکت اسنوپ‌وال است، برای شناسایی اینکه کدام پورت‌ها برای جاسوسی از کاربران نهایی استفاده می‌شود بهره می‌برد. این برنامه به مالکان گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها کمک می‌کند ریشه برنامه‌ها را پیگیری کنند؛ اینکه برای ارسال اطلاعات شخصی به خارج از دستگاه به چه مواردی ممکن است متصل شوند. در واقع می‌توان گفت این ویژگی مانند عملکرد فایروال یا دیوار آتش است، به این صورت که همه پورت‌های ورودی و خروجی توسط برنامه‌ها را کنترل و نظارت می‌کند که موجب می‌شود همه اعمال برنامه‌ها به همراه آی‌پی مقصد مشخص شود. این سیاست رفتاری در این برنامه به مانیتورینگ برنامه‌ها کمک بسیاری می‌کند.

این برنامه همچنین حذف یا غیرفعال کردن برنامه‌ها را (در‌صورتی که امکان حذف/غیرفعال کردن آنها وجود داشته باشد) آسان‌تر می‌کند. اگر یک بدافزار شناخته‌شده توسط ضدویروس‌ها یا ناشناخته (صفر روزه) تلاش کند از دستگاه جاسوسی کند برنامه پرایوسی با بررسی رفتار برنامه این امر را تشخیص داده و کاربر را آگاه می‌کند. این عمل کمک قابل توجهی به حریم شخصی کاربران می‌کند؛ چراکه بیشتر حملات درست در آغاز انتشار بدافزار تاثیر خود را گذاشته و قربانیان متعددی را می‌گیرد، در‌حالی‌که شرکت‌های امنیتی پس از مشخص شدن ماهیت بدافزار به انتشار اصلاحیه نسبت به آن اقدام می‌کنند. در واقع در حملات سایبری جلوگیری از اجرای بدافزار یکی از مهم‌ترین اقدامات محسوب می‌شود.

پرایوسی، برنامه‌های محبوب شما برای بانکداری را از نظر وجود حفره‌های امنیتی ممیزی کرده و در صورت روشن بودن نرم‌افزار ضدویروس‌تان نقص‌های امنیتی موجود را کشف می‌کند.

یکی دیگر از ابعاد حریم خصوصی در اندروید، باقی ماندن رد پا و آثار تاریخچه فعالیت کاربران است که نمایانگر نوع فعالیت و عملکرد کاربر طی بازه زمانی مشخص است و حاوی اطلاعات مهمی در ارتباط با فعالیت‌های کاربر است. باید هر از گاهی تاریخچه‌ها، کوکی‌ها و گزارش فعالیت‌های کاربر از دستگاه حذف شوند تا مانع سوءاستفاده دیگران شود. پس از مدتی کار با دستگاه‌های اندرویدی به‌دلیل جمع شدن تاریخچه‌ها و کش برنامه‌ها و بخش‌های متعدد با کاهش پردازش و سرعت مواجه شده که در این میان ده‌ها مورد از بهترین برنامه‌های بهینه‌ساز اندروید در کاربردهای مشابه وجود دارد. یکی از بهترین برنامه‌های تمیزکننده اندروید با نام History Eraser – Privacy Clean است که با استفاده از آن می‌توان به‌آسانی و تنها با یک لمس تمامی تاریخچه‌های دستگاه خود اعم از تماس‌ها، پیامک‌ها، برنامه‌ها، بازی‌ها و… را حذف کرده و گامی اساسی را در زمینه بهینه کردن و حذف کردن تاریخچه‌ها برداشت. این اپلیکیشن دقیقا همانند نرم‌افزار C Cleaner کامپیوتر عمل می‌کند و تا به این لحظه بیش از ۵۰ میلیون کاربر سراسر جهان آن را انتخاب کرده‌اند و مورد نقد بسیاری از افراد قرار گرفته شده است. در واقع این برنامه برای بهینه‌سازی و حذف ایمن تاریخچه‌های کاربر ابزاری بسیار مفید و کاربردی است که می‌تواند مورد استفاده کاربران قرار گیرد.

* پاک کردن تاریخچه مرورگرهای نصب‌شده روی دستگاه

* پاک کردن تاریخچه تماس‌های ورودی، خروجی و میس‌کال

* پاک کردن تاریخچه جست‌وجوهای صورت‌گرفته به‌وسیله شما

* پاک کردن آسان تمامی فایل‌های بیهوده و پنهان شده

* پاک کردن سابقه دانلود و حتی Clipboard Data

در پایان باید گفت برای برقراری حریم شخصی در یک دستگاه اندرویدی باید فاکتورهای متعددی در کنار هم قرار بگیرند تا بتوان سطح مناسبی از امنیت را برقرار کرد که مهم‌ترین آن رفتار صحیح کاربر است.