وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، هفته پیش اعلام کرد که «جلسات خوبی درباره راه‌اندازی ۵G داشتیم. واقعا جهش بزرگی برای کشور خواهد بود. اگرچه تحریم‌های آمریکا سرعت ما را کم می‌کند، اما همان‌گونه که در یک سال گذشته به‌طور میانگین هر روز به ۲۰ روستا دسترسی دادیم و ۸۰ درصد شبکه ملی اطلاعات محقق شد، ۵G را هم راه می‌اندازیم». (پایان نقل قول)
خبر برگزاری جلساتی برای راه‌اندازی ۵G در آینده‌ای نامعلوم، به هر حال خوب است. اما داشتن جلساتی برای راه‌اندازی ۵G، به‌معنی داشتن برنامه‌ای مدون برای راه‌اندازی ۵G نیست. برنامه راه‌اندازی ۵G هم، اصلا و ابدا قابل مقایسه با برنامه راه‌اندازی دسترسی روستایی نیست!
اگر وزیر محترم فکر می‌کند که راه‌اندازی ۵G قابل مقایسه با راه‌اندازی دسترسی روستایی است، باید راه‌اندازی ۵G در کشور را فراموش کرد! حداقل ۳۰ سال است که همیشه و همواره از آمار خیره‌کننده موارد راه‌اندازی دسترسی روستایی شنیده‌ایم!
خبر برگزاری جلساتی برای راه‌اندازی ۵G در آینده‌ای نامعلوم، به هر حال مثبت است. اما اشاره سریع وزیر به تحریم‌های آمریکا به‌عنوان نخستین دلیل کندی سرعت تحقق ۵G در کشور، بی‌معنی‌ست؛ نه اینکه چالشی به نام تحریم، مطرح نباشد! خیر، چالش تحریم، اینجا و آنجا و همه جا فعلا دلیل کندی سرعت تحقق برنامه‌های همه مسوولان کشور است! اما به همین دلیل عمومی بودن، تحریم را باید چالش پیش‌فرض همه برنامه‌هایمان در نظر بگیریم و آن را ابتدا به ساکن، چالشِ چالش‌ها مطرح نکنیم! زیرا تا زمانی که ره‌نگاشتی برای رسیدن به ۵G در دست نداریم و تا وقتی که برای تحقق عملی ۵G راه نیفتاده‌ایم و گامی برنداشته‌ایم، نمی‌توانیم کم بودن سرعت حرکت‌مان را مطرح کنیم و دلیل آن را تحریم‌های آمریکا بدانیم.
چالش‌های راهبرد گذار از ۴G به ۵G در کشور ما، هم متعدد و هم دارای مراتب تقدم و تاخر نسبت به هم هستند. از میان همه چالش‌ها، تنها به چالش تحریم‌های آمریکا اشاره کردن، شائبه اولویت‌دار بودن و مانایی آن را القا می‌کند. اما از کجا معلوم است که تحریم‌ها در مقایسه با سایر موانع، ارجحیت و اولویت دارند؟ و مانا هستند؟ زیرا هر «آن» ممکن است که تحریم‌ها به هر دلیلی، کاهش یابند یا برطرف شوند.
می‌دانم در یک پیام کوتاه نمی‌شود به همه نکات اشاره کرد ولی می‌شود پیام کوتاهی منطقی نوشت.
امیدوارم وزیر ارتباطات که برای اغتنام فرصت در آن «آن» (در آنِ رفع تحریم‌ها)، به در دست داشتن برنامه‌ای جامع به‌منظور تحقق سریع ۵G نیاز دارد، چنین برنامه‌ای را به‌زودی آماده کند تا باز مجبور نشویم، “چو فردا بیاید فکر فردا کنیم”!
برخی از چالش‌های راه‌اندازی ۵G
یکی از چالش‌های راه‌اندازی ۵G: برنامه‌ریزی درست برای براندازی منطقی نسل‌های پیشین است.
شبکه ۵G، براندازنده و جانشین‌شونده شبکه‌های ۲G و ۳G است. اجرای درست این براندازی و جانشینی، خود چالشی بزرگ است؛ در حالی که درست به همین دلیل، تحقق ۵G به چندین برابر بودجه ایجاد نسل‌های پیشین، نیاز دارد و تامین مالی چنین برنامه عظیمی، چالشی کم‌اهمیت نیست.
به عبارت دیگر، به نفع راه‌اندازی نسل پنجم ارتباطات سیار، همه انواع شبکه‌های کنونی خدمات تلفن همراه برچیده می‌شوند؛ یعنی استانداردهای جی.اِس.اِم [(GSM) Global System for Mobile Communications] به علاوه پایانه‌های آنها منسوخ می‌شوند و جای آنها را استانداردها و پایانه‌های LTE (Long Term Evolution) می‌گیرند.
با خاموش شدن نسل ۲٫۰، این اتفاقات می‌افتند:
– همه فناوری‌های مبتنی بر نسل ۲٫۰ اعم از “جی.اِس.اِم” یا “سی.دی.اِم.اِی” منسوخ می‌شوند؛ یعنی:
– نسل ۲٫۵ [یا (GPRS) General Packet Radio Service] با سرعت حدودا ۴۰ کیلوبیت بر ثانیه برچیده می‌شود و
– نسلِ ۲٫۷۵ [(EDGE) Enhanced Data Rates for GSM Evolution ] با سرعت کمتر از ۵۰۰ کیلوبیت برثانیه نیز منتفی و منقضی می‌شوند و
– بهره‌بردارانی هم که در سایر کشورها دارای شبکه CDMA450 هستند (نوعی جی.اِس.اِم که در آن، از فناوری و استاندارد دسترسی چندگانه به روش تقسیم کد روی باند فرکانس ۴۵۰ مگاهرتز استفاده می‌شود) مجبور می‌شوند شبکه‌های خود را به نفع نسل پنجم شبکه‌های همراه، خاموش کنند.
– سپس نوبت به خاموشی نسل۳٫۰ شبکه‌های موبایل [مبتنی بر استانداردهای Universal Mobile Telecommunications System (UMTS) ] می‌رسد.
جمع‌آوری شبکه‌های GSM و نسل ۳٫۰، فقط به اپراتورهای فراهم‌آور شبکه و خدمات ارتباطات سیار مربوط نمی‌شود، بلکه هزاران خرده‌فروش در بازار تلفن همراه و میلیون‌ها کاربر تلفن‌همراه کشور را نیز شامل می‌شود. به این لحاظ، تصمیم‌گیری کلان در مورد زمان و شیوه خاموشی و جمع‌آوری شبکه‌های GSM و نسل ۳٫۰ باید با هماهنگی همه ذی‌نفعان به‌خصوص وزارت صمت و کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات گرفته شود و خبر آن، به‌موقع به بانک مرکزی، گمرک، تولیدکنندگان، تعمیرکاران، انبارداران، واردکنندگان، خرده‌فروشان تجهیزات شبکه‌های GSM و نسل ۳٫۰ و میلیون‌ها کاربر ابلاغ شود.
**به هوش باشیم: در دو حالت ممکن است ایران به انبار پسماند نسل‌های پیشین دیگر کشورها تبدیل شود:
– اگر پیام‌گذار از ۴G به ۵G دیر منتشر شود یا تحقق ۵G دیر رخ دهد و هماهنگی‌های مذکور انجام نشوند یا بد انجام شوند یا اینکه
– هماهنگی‌های مذکور انجام شوند و خوب هم انجام شوند ولی پیام‌گذار از ۴G به ۵G از سوی گیرندگان پیام تغییر، به درستی درک نشود. **
برنامه‌های غروب GSM / 3G به خاطر طلوع ۵G در چند کشور
از سال ۲۰۰۸ تا کنون، برنامه‌های خاموشی GSM / 3G در چند کشور اجرا شده‌اند، به شرح زیر:
– در استرالیا، از سی‌اُم آوریل ۲۰۱۸ (دهم اردیبهشت ۱۳۹۷) به بعد، نسل دوم دیگر پشتیبانی نشد.
– در ژاپن از اول مارس ۲۰۱۱ نسل دوم شرکت کی.دی.دی.آی، پیش از نسل دوم هر شرکت دیگر در جهان، در روز ۳۱ مارس ۲۰۰۸ خاموش شد. سپس شرکت سافت‌بنک، خدمات نسل دوم خود را روز ۳۱ مارس ۲۰۱۰ برای همیشه قطع کرد. یک سال بعد نیز شرکت ان.تی.تی دوکومو، نسل دوم را روز اول مارس ۲۰۱۱ خاموش کرد.
– در سنگاپور روز اول آوریل ۲۰۱۷ شبکه‌های نسل دوم متعلق به سه شرکت سینگ‌تل، استارت‌هاب و M1 به‌طور همزمان برچیده شدند.
– در تایوان نسل دوم، از اول جولای ۲۰۱۷ و نسل سوم از سی‌ویکم دسامبر همان سال خاموش شدند.
– در ایالات متحده نسل دوم متعلق به AT&T در اول ژانویه ۲۰۱۷ خاموش شد و از ۳۱ دسامبر ۲۰۲۰ به بعد سایر اُپراتورهای نسل دوم جی.اِس.اِم در ایالات متحده نیز دیگر از نسل دوم پشتیبانی نخواهند کرد. همچنین زمان خاموشی CDMA 1X متعلق به ورایزن ۳۱ دسامبر امسال (۲۰۱۹) خواهد بود. سومین شرکت بزرگ ایالات متحده T-Mobile است که در نظر دارد در آخرین روز سال ۲۰۲۰ تجهیزات شبکه نسل دوم خود را جمع‌آوری کند. چهارمین شرکت مخابراتی بزرگ در ایالات متحده نیز Sprint است که هنوز هیچ تصمیمی در مورد ادامه پشتیبانی یا خاموشی نسل دوم اعلام نکرده است.
– وُدافون تا سال ۲۰۲۵ در سطح اروپا از جی.اِس.اِم پشتیبانی خواهد کرد و دلیل آن نیز، تداوم ارتباطات M2M و IoT از طریق نسل دوم در اروپا است. اینکه وُدافون پس از ۲۰۲۵ با نسل دوم چه می‌کند، اعلام نشده است.
– در استرالیا، نسل دوم شرکت تلسترا روز اول دسامبر ۲۰۱۶ و نسل دوم شرکت اُپتوس روز اول اوت ۲۰۱۷ و نسل دوم وُدافون نیز روز ۳۰ آوریل ۲۰۱۸ خاموش شدند.
– در کانادا، نسل دوم CDMA متعلق به شرکت تلاس روز ۳۱ می ۲۰۱۷ و شبکه‌های نسل دوم CDMA متعلق به شرکت بل از روز ۳۱ ژانویه ۲۰۱۷ تا روز اول ژوئن ۲۰۱۸ به مرور در مناطق مختلف آمریکا برچیده شدند. اما بزرگ‌ترین اپراتور کانادا: شرکت راجرز، هنوز تصمیمی در خصوص زمان خاموشی نسل دوم ابراز نکرده است.
– در هندوستان، شرکت آرکام، شبکه‌های نسل دوم و نسل سوم خود را روز ۳۰ نوامبر ۲۰۱۷ خاموش کرد.
– در هلند، شرکت “تی- موبایل” در نظر دارد نسل دوم را روز ۳۱ دسامبر ۲۰۲۰ طوری برچیند که هفت شرکت استفاده‌کننده از مودم‌های نسل دوم در این کشور از این تصمیم آسیب نبینند.
– در نیوزلند، شرکت اسپارک، روز ۳۱ جولای ۲۰۱۲ به نسل دوم پایان داد و شرکت ۲degrees نیز روز ۱۵ مارس ۲۰۱۸ نسل دوم را خاموش کرد. اکنون ودافون تنها شرکت مخابراتی است که به ارایه نسل دوم ادامه می‌دهد.
– در نروژ، تلنور در نظر دارد روز ۳۱ دسامبر ۲۰۲۵ به نسل دوم خاتمه دهد ولی نسل سوم را سال آینده: ۲۰۲۰ خاموش کند. دو شرکت دیگر که در بازار مخابرات نروژ فعال هستند، تصمیمی در خصوص قطع نسل دوم یا سوم نگرفته‌اند.
– در کره جنوبی، CDMA نسل دوم شرکت KT روز ۱۹ مارس ۲۰۱۲ و نسل‌های دوم و سوم شرکت SK خاموش شدند.
– در سوئیس شرکت سان‌رایز نسل دوم را روز ۳۱ دسامبر ۲۰۱۸ خاموش کرد. شرکت سوئیس‌کام در نظر دارد سال آینده: روز ۳۱ دسامبر ۲۰۲۰ نسل دوم را خاموش کند. سومین شرکت بزرگ سوئیس؛ سالت موبیل (که قبلا “اُرنج” نام داشت) زمانی را برای قطع نسل دوم اعلام نکرده است.
– در ایران اما آقای جهرمی ایجاد نسل ۵G را بشارت می‌دهد بدون آنکه شش شرکت فعال در زمینه نسل دوم و سوم در مورد زمان پایان کار شبکه‌های نسل دوم و سوم کشور تصمیمی اتخاذ و اعلام کنند.
چالش بزرگ راه‌اندازی ۵G در ایران
دلیل خاموش کردن نسل‌های دوم و سوم، ضرورت آزادسازی باند فرکانس‌های آنها برای بهره‌وری بیشتر و بهتر از طیف فرکانس در قالب راه‌اندازی نسل پنجم است. اما در ایران، چالش بزرگ‌تر از آزادسازی باند فرکانس‌های نسل دوم و سوم، تصرف بخشی از باند فرکانس مورد نیاز نسل پنجم، توسط صداوسیما و معضل آزادسازی آن است. پس آقای جهرمی، فعلا به تحریم‌های خارجی نباید اولویت دهد: چالش اولویت‌دار برای تحقق کامل ۵G، رفع “تحریم داخلی” است!
نظرات کاربران